سیاه‌چادر بختیاری‌ها یا همان بُهون از سوی زنان عشایر بختیاری و با موی بز بافته میشود. بهون‌ها عرض کم و طول زیاد دارند. بهون بختیاری‌ها به عنوان میراث ناملموس نیز به ثبت رسیده است.
سیاه چادر که در گویش عشایر لک “دوآر” یا “سیاه مال” به معنی ” خانه سیاه” و در گویش لری و بختیاری به ترتیب ” داوار” و “بُهون” خوانده می شود ، همچنان مهمترین و شایعترین گونه مسکن عشایری می باشد. در حال حاضر با وجود تحولاتی که به دلیل ورود چادر برزنتی و نیز گسترش احداث ساختمان در قشلاق بوجود آمده است، سیاه چادر همچنان در صدر سایر مساکن عشایری قرار دارد. سیاه چادر که در بین لرهای بختیاری و چه در بین سایر لرها و لک ها از موی بز سیاه بافته می شود و این یک قاعده کلی است.
چهار بخش کلی سیاه چادرها :
۱. پوشش ( بافته شده از موی بز )
۲. ستون (دیرک ، تیرک ، ستین ، سروبن ، کچیل )
۳. طناب ها
۴. دیواره ها ( تجیر ، چیغ ، چیق ، چیت ) ؛ بافته شده از نی های تو خالی ، موی بز و در بعضی موارد از پشم های رنگی.
بهون بختیاری از موی بز بافته می شود. بافت آن همانند بافت جاجیم بوده و از تار و پود تشکیل شده است. هم تار و هم پود آن از موی بز است. ابتدا موی حیوان را با قیچی می چینند. سپس آن را تمیز کرده و کرک را از آن جدا می کنند. علت جدا کردن کرک از موی بز آن است که کرک را آفت بید از بین می برد و هرگاه در بافت بهون وجود داشته باشد در اثر بید زدگی قسمت هایی که تار وپود کرک داشته باشد، باعث از هم گسیختگی بافت همان قسمت شده و ایجاد شکاف می کند.
در صورتی که موی بز از بیدزدگی مصون مانده و سالها دوام خواهد داشت. موی بز را پس از چیدن وجدا کردن کرک ، می ریسند. رشتن نخ بوسیله درک چوبی که به آن پره می گویند ، توسط زنان انجام می گیرد. پس از آماده شدن نخ، آن را دولا می کنند و بسته به مورد استفاده و نیاز ، در روی زمین به درازای مورد دلخواه چله کشی می کنند.
هر قطعه ای که به این صورت بافته می شود "لت بهون" می گویند. اصولا لت بهون همانند تخته های جاجیم ، بصورت نوار بافته می شود. پس از آماده شدن لت های بهون ، به تعداد مورد نیاز آنها را کنار هم گذاشته و از پهنا با نخ (با موی بز) به هم می دوزند.
منبع:
بیتوته
